Przydatne informacje i wskazówki
W tym wpisie zamieszczam garść informacji, wskazówek i tipów ułatwiających zwiedzanie miasta lub pozwalających nieco zaoszczędzić. Przebywanie w Nowym Jorku nie należy do tanich, zwłaszcza kiedy to jest pierwsza lub jedna z pierwszych wizyt
Metro
To najlepiej funkcjonujący środek transportu w NYC. Najszybszy, najtańszy, skomunikowany z najodleglejszymi zakątkami Manhattanu i pozostałymi dzielnicami. Wszystkie interesujące fakty o powstaniu i ciekawostki z nim związane opisałam TUTAJ. Natomiast w tym poście zawarte są informacje praktyczne. Mimo iż na początku może się wydawać bardzo skomplikowane i nieczytelne to z całą odpowiedzialnością uważam, że to jeden z bardziej intuicyjnych i przejrzystych systemów z jakim miałam do czynienia. Działa całodobowo i obsługuje wszystkie pięć dzielnic – Bronx, Brooklyn, Manhattan, Queens i Staten Island.
- Jak płacić
Opcja 1 – MetroCard. Cena przejazdu 2,90 USD. Kartę należy kupić w automacie, kasie na większych stacjach lub kioskach MTA.
Można kupić kartę ‚Pay Per Ride’ co oznacza, że doładowuje się ją określoną kwotą i płaci za każdy przejazd. Myślę, że ta opcja jest dla kogoś kto jest w NY tylo na chwilę i sporadycznie korzysta z metra.
Alternatywą jest karta 7 -dniowa. Najbardziej korzystna dla krótkich pobytów. Płacimy raz i przez ten okres ilość przejazdów jest bez limitu. Można nic innego nie robić tylko jeździć metrem.
Przy pobycie dłuższym niż 7 dni jest karta 30 dniowa za 132 USD lub korzystanie z OMNY.
Opcja 2 – OMNY. Potrzebna jest karta zbliżeniowa, fizyczna lub podpięta do telefonu. Cena za przejazd jest taka sama, 2,90 USD. Za każdym razem przy przechodzeniu przez bramki należy przyłożyć karę ( lub telefon ) do czytnika. System pobierze opłatę za pierwsze 12 przejazdów czyli za 34 USD. Pozostałe w ciągu 7 dni od pierwszej opłaty są darmowe. Ważne, żeby to była jedna i ta sama karta. Inaczej nie naliczą się darmowe przejazdy.
Że względu na koszty obydwie opcje niczym się nie różnią, pozostaje więc decyzja co do wygody w płaceniu.
2. Mapa połączeń
Jest 36 linii, oznaczonych numerami od 1 do 7 ( dotyczy starszych połączeń ) lub literami od A do Z ( linie, które dołączano wraz z rozwojem sieci )
Podstawowe kierunki to Uptown – Bronx, Harlem, Górny Manhattan. Lub Downtown czyli Dolny Manhattan i Brooklyn.
Pociągi są lokalne, czyli takie, która zatrzymują się na każdej stacji oraz ekspresowe czyli te które stają tylko na głównych stacjach.
Niektóre linie w nocy lub w weekendy zmieniają trasę lub stają się ekspresowe, więc ważne, żeby sprawdzać informacje i aplikację . MTA Subway Map to oficjalna apka do planowania tras i korzystania z metra. Natomiast świetnie dają również radę Google Maps i Apple Maps. Podają połączenia, czas odjazdu i o ile nie ma problemów z zasięgiem w czasie rzeczywistym pokazują na jakim etapie podróży jesteśmy.
Transport z lotniska
W Nowym Jorku i okolicy są trzy lotniska, które obsługują ruch pasażerski – JFK, La Guardia i Newark. W każdym przypadku trzeba się liczyć z czasem i kosztem związanym z dotarciem do Manhattanu. Niech to będzie punkt początkowy, ponieważ stamtąd metro kursuje w najodleglejsze zakątki wyspy i nie ma większego problemu, żeby się przemieszczać. Natomiast jakoś trzeba tam dotrzeć. Poniżej skupię się na transporcie publicznym ponieważ taksówki i przewoźnicy typu Uber czy Lyft to już indywidualna sprawa. Poza tym czasochłonna ( biorąc pod uwagę korki w mieście ) oraz najdroższa.
Zatem aby dojechać z JFK ( John Fitzgerald Kennedy Airport ) można skorzystać z:
– Shuttle Bus – czas ok 1 godziny, koszt 25 dolarów. Na lotnisku znajdują się specjalne stanowiska skąd odjeżdżają.
– Autobus ( NYC Airporter ) – dojeżdża do Grand Central Terminal i Port Authority Bus Terminal. Czas dojazdu ok 1-1,5 h, kosztuje 20 USD. Jest to wygodna opcja bo można zarezerwować bilet on line i tam też sprawdzić rozkład jazdy.
– AirTrain + Metro. Zdecydowanie najtańsza opcja, kosztuje 8 USD plus koszt biletu na metro, 2,75 USD. Odjeżdzą bezpośrednio z lotniska do stacji Howard Beach lub Jamaica. Należy wcześnie sprawdzić, na której z nich się przesiąść, żeby jechać dalej do wyznaczonego celu. Co ważne kursuje przez całą dobę.
Drugim lotniskiem z którego często się lata do NYC jest Newark Liberty International Airport ( EWR ) i stamtąd jedzie:
– AirTrain + Pociąg NJ Transit lub Amtrak – najpierw AirTrain zawozi nas za 8,25 USD do stacji kolejowej Newark Liberty a stamtąd pociąg do stacji Penn Station na Manhattanie za ok 15-20 USD. Cena jest uzależniona od godziny. Pociągi kursują średnio co 15-20 min a całkowita podróż na Manhattan zajmuje ok 30-45 minut.
– Autobus ( NJ Transit ) – dojeżdża do Port Authority Bus Terminaj skąd łatwo przesiąść się na metro. Odjeżdża z lotniska z terminalu A, B i C. Kosztuje 16 USD a czas podróży to ok 1h.
– Shuttle – to opcja prywatnego transportu tańszego od taksówek. Kosztuje ok 20-30 USD od osoby. Zabiera pasażerów z wyznaczonego przystanku na lotnisku i rozwozi do różnych lokalizacji. Czas podróży jest uzależniony od miejsca docelowego i korków.
Ostatnim lotniskiem jest LaGuardia ( LGA ). Żeby stamtąd dojechać do centrum można skorzystać z:
– Autobusów MTA – oferuje bardzo szybki dostęp do stacji metra Jackson Heights lub Roosevelt Av gdzie można się przesiąść na inne linie. Czas podróży ok 30-40 minut a koszt to cena biletu na metro 2,75 USD. Można płacić MetroCard.
– AirTrain + Metro – podobnie jak powyżej kursuje do stacji Jamaica a stamtąd pozostałą linią do miejsca docelowego. Koszt 5 USD a czas podróży to ok 45 min. Natomiast żeby do niego wsiąść po wyjściu z terminalu trzeba najpierw dojechać autobusem Q70 lub M60 do stacji Jackson Heights lub Roosevelt Av. Nie odjeżdża z samego lotniska.
– Shuttle – podobnie jak powyżej, transport dzielony, który rozwozi pasażerów do różnych miejsc na Manhattanie. Koszt ok 18-25 USD. Bezpośrednio z lotniska z wyznaczonego miejsca.
Promy, ferry i statki
Transport wodny w Nowym Jorku jest dość powszechny. Zarówno jako opcja turystyczna do podziwiania miasta od strony wody jak i regularny środek do przemieszczania się między Manhattanem a lądem. Dostępnych jet mnóstwo systematycznie kursujących promów. Poniżej skupię się na tych, które regularnie przewożą mieszkańców a przy okazji są nie lada atrakcją turystyczną za ledwie kilka dolarów. Komercyjne rejsy też warto sprawdzić przed zakupem ponieważ niektóre z nich są ofercie passów do zwiedzania.
Promy regularne
– Staten Island Ferry (BEZPŁATNY)
Pływa między Manhattanem a Staten Island. Odjeżdża co 30 minut (24/7) z Whitehall Terminal (Manhattan) do St. George Terminal (Staten Island). Oferuje najlepszy darmowy widok na Statuę Wolności i panoramę Manhattanu.
– IKEA Ferry (Brooklyn)
W weekendy BEZPŁATNY, w tygodniu ok. 5 USD. Pływa z Pier 11 (Lower Manhattan) do Red Hook (Brooklyn). Łączy centrum Nowego Jorku z dzielnicą Red Hook, gdzie znajduje się IKEA.
– NYC Ferry (płatny, ale tani)
Koszt: 4 USD za bilet jednorazowy (dostępne abonamenty). Kursuje między Manhattanem, Brooklynem, Queens i Bronxem. Trasa East River Route gwarantuje niezapomniane widoki na Williamsburg, Brooklyn Bridge i Midtown Manhattan. Płynąc do Rockaway Route można dostać się do plaży Rockaway Beach. Z kolei wybierając kurs do Astoria Route mamydobry dostęp do Roosevelt Island.
NY Waterway Ferry – łączy Manhattan z Hoboken, Weehawken i Jersey City. Koszt to ok. 9-12 USD w jedną stronę. Z tej perspektywy widać cały Manhattan.
Statki turystyczne (płatne, dłuższe rejsy)
– Circle Line Cruises – oferuje rejsy dookoła Manhattanu, pod Brooklyn Bridge i blisko Statuy Wolności. Dostępne opcje: Best of NYC (2,5h), Harbor Lights (wieczorny), Liberty Cruise. Ceny: od 30-50 USD. Sa w ofercie passów.
– Statue Cruises – (na Statuę Wolności) to ficjalny prom na Liberty Island i Ellis Island zatem mija po drodze Statuę Wolności. Wypływa z Battery Park (Manhattan) lub Liberty State Park (New Jersey). Ceny: od 24 USD.
– The Beast Speedboat – szybka motorówka pędząca po rzece Hudson (30 minut) zapewnia widok na Manhattan i Statuę Wolności. Kursuje tylko w sezonie letnim. Cena: ok. 30 USD.
Bateaux New York – elegancka kolacja i muzyka na żywo.
– Dinne Cruise – rejsy z kolacją w dwóch opcjach:
Spirit of New York – tańsza opcja z bufetem.
Ceny: 100-250 USD za osobę w zależności od wyboru oferty.
Muzea – Darmowe wejściówki i wolne dni lub godziny
Większość dużych renomowanych muzeów oferuje darmowe wejściówki lub z dużą zniżką określone dni lub przedziały czasowe. Wynika to z faktu, że jeżeli nie są to absolutnie prywatne instytucje bez dotacji to dobrą praktyką jest udostępnić przedział czasowy dla ludzi z mniej zasobnym portfelem w ramach szeroko pojętego dostępu do kultury wysokiej i obcowania z nią. Tutaj napiszę o tych najważniejszych miejscach, do których można próbować się dostać bez opłat. Należy jednak pamiętać, że często obowiązuje rejestracja i żeby się załapać trzeba polować na miejsca z dużym wyprzedzeniem. Są jeszcze tzw. Passy gdzie niektóre atrakcje są zawarte, ale o nich pisze w osobnym poście.
– Museum of Modern Art ( MoMa ) – w każdy piątek od 16-20 jest Freestyle Friday. Wymagana jest rejestracja.
– The Metropolitan Museum of Art ( MET ) – dla mieszkańców Nowego Jorku jest opcja „Pay What You Wish” czyli zapłać ile uważasz. Ale jak przypuszczam niewielu czytających ten post ma zameldowanie w mieście i bardziej interesująca jest opcja dla turystów. Tutaj opłata wynosi 35 USD, dla studentów połowa ceny. Nie ma odstępstw.
– American Museum of Natural History ( AMNH ) – podobnie jak powyżej, dla mieszkańców NY według uznania natomiast dla turystów opłata zaczyna się od 23 USD
– Whitney Museum of American Art – tylko bilety regularne.
– Brooklyn Museum – Darmowe wejście w pierwszą sobotę miesiąca między 17.00 a 23.00. Poza tym czasem dla mieszkańców Brooklynu wstęp jest według uznania a dla turystów regularny bilet zaczyna się od 16 USD.
– The Guggenheim Museum – W soboty między 17.45 a 19.45 wstęp jest za dowolną opłatą dla wszystkich.
– The New Museum – pierwsza sobota miesiąca w godzinach 11.00-19.00 wstęp jest darmowy.
– The Bronx Museum of the Arts – wstęp darmowy przez cały rok.
Te informacje i ceny są z drugiej połowy 2024 roku, warto jednak na bieżąco sprawdzać strony danej placówki bo może się to zmieniać. Lub też z okazji jakiegoś wydarzenia pojawia się opcja czasowa. Biorąc pod uwagę, że kwoty wstępu nie należą do niskich warto próbować, może uda się upolować jakąś wejściówkę.
Tarasy widokowe i punkty panoramiczne bez opłat lub za niewielką opłatą.
Wszystkie dostępne tarasy widokowe opisałam TUTAJ i jak wiadomo nie są to tanie rzeczy. Najdroższy na dzień dzisiejszy jest Summit. Żeby doświadczyć tego niesamowitego przeżycia trzeba zapłacić ponad 50 USD w wersji podstawowej. W dodatku nie jest ujęty nawet w żadnym z dostępnych passów. Nie mniej są miejsca a nowym Jorku, gdzie można podziwiać piękne widoki za symboliczną opłatę lub całkiem za darmo.
– Roosevelt Island Tramway – to nie do końca jest taras a wagonik, którym można się dostać z Manhattanu na Roosevelt Island i z powrotem. Nie mniej widok na East River i miasto jest spektakularny. Koszt to ok 3 USD i można zapłacić MetroCard. To jest część miejskiego transportu dla mieszkańców. Dodatkowo na wyspie warto zaglądnąć do Four Freedoms Park, które tylko uzupełni wrażenia o piękną panoramę.
– Pier 57 Rooftop Park – to wielofunkcyjny obiekt z halą gastronomiczną i restauracjami. Na dachu znajduje całkowicie darmowy taras z widokiem na Little Island, Hudson River i New Jersey. Tutaj sylwetka miasta o zachodzie słońca jest niezwykle malownicza.
– Governor’s Island – można tam dopłynąć darmowym promem. Po czym udać się na sztucznie usypane wzgórze i cieszyć oczy panoramicznym widokiem Nowego Jorku.
– Edge Park – przepiękny krajobraz Manhattanu z drugiej strony Hudson River oferuje Weehawaken, New Jersey. Jedyny koszt to autobus, którym trzeba tam dojechać z Port Authority za jedyne 3 USD.
– Prom z Williamsburg na Brooklynie na Wall Street – to całkiem nieznana ‚atrakcja’ bo jest regularnym środkiem transportu dla mieszkańców między Brooklynem a dolnym Manhattanem. Kosztuje, bagatela, 4 USD i po drodze zatrzymuje się na Dumbo. Płynie ok 15 minut a to co oferuje dla zmysłów zarówno jeżeli chodzi o widok na Manhattan jak i Brooklym jest niesamowite. Jedna z nielicznych opcji, gdzie za taką kwotę, można zachłysnąć się malowniczym krajobrazem obydwu dzielnic.
Passy
Jak w wielu miastach turystycznych również w NYC dostępnych jest kilka różnych passów turystycznych. Pozwalają mocna zaoszczędzić na biletach i wejściówkach do wielu ważnych miejsc czy atrakcji. Przy okazji w swojej ofercie często posiadają dodatkowe ciekawe propozycje spędzania czasu. Są bardzo rozbudowane i bardzo indywidualną kwestią jest który wybrać. Dzielą się na:
– Czasowe – większa ilość atrakcji zawarta i to my decydujemy ile dni potrzebujemy, żeby je zobaczyć. Jest to droższa opcja a im więcej czasu chcemy poświęcić na zwiedzanie tym cena wzrasta. Warto też dokładnie zapoznać się z ofertą bo ilość obiektów też jest ograniczona. Nie wszystkie muzea czy tarasy widokowe wchodzą w skład oferty.
– Ilościowe – w ofercie znajduje się określona ilość atrakcji i na zobaczenie ich jest limit czasu. Najczęściej jest to od 9 dni wzwyż. Niektóre opcje oferują nawet do 60 dni od pierwszego użycia.
To wybór dla tych, którzy chcą zobaczyć konkretne miejsca i nie chcą mieć presji czasu.
Najbardziej popularne są New York CityPASS, New York Explorer ( GoCity ), The New York Pass i C3 Pass ( City PASS ). Mnóstwo mniejszych firm oferuje swoje pakiety czy vouchery natomiast te powyżej to z pewnością sprawdzona i legalna opcja, honorowana we wszystkich miejscach. Warto zaglądać na strony przed zakupem bo często są czasowe zniżki czy dyskonty. Nawet jeżeli to kilka procent, to kupując pass za ponad 200 USD ( zwłaszcza przy wyborze czasowego ) warto się pochylić i zaoszczędzić kilka dolarów. Tym bardziej, ze jest gdzie je wydawać.
Bez wątpienia, chcąc w niedługim czasie odwiedzić jak najwięcej atrakcji, to bardzo korzystna propozycja. Kupując konkretny pass od razu dostajemy informację ile trzeba by zapłacić za poszczególne wejściówki osobno. Oszczędności są na prawdę spore. Zwarzywszy, że zwiedzanie Summita czy MET nie jest ujęte a żadnym z nich więc warto pochylić się nad wnikliwym przeszukaniem tego co oferują te passy.
Cześć atrakcji należy rezerwować z wyprzedzeniem. Warto zwrócić na to uwagę bo zwłaszcza w wysokim sezonie miejsca są mocno oblegane. Może być problem żeby się zmieścić w wyznaczonym przedziale czasu jeżeli mamy do dyspozycji pass okresowy.
My korzystałyśmy z New York CityPass na 5 dni i udało nam się zobaczyć wszystko co nas interesowało, plus skorzystałyśmy z wycieczki autobusem Hop on – Hop off zawartej w tej opcji. Natomiast tempo zwiedzania miałyśmy dość „żwawe” żeby ogarnąć wszystko…Ale o tym co niesie za sobą zwiedzanie Nowego Jorku i jakie wiążą się z tym emocje napisałam w TUTAJ…
Restauracje, płatności i napiwki
System płatności w restauracjach i drobnych usługach typu taksówki, bagażowy w hotelu, osoby sprzątające pokój itp w USA nieco się różni od europejskiego. Że względu na to, że w większości punktów gastronomicznych czyli restauracjach, barach, pubach i tym podobnych miejscach personel serwujący ( dotyczy to również osób za barem, nie tylko kelnerów ) zarabia tylko na napiwkach. W najlepszym wypadku ma pensję ale bardzo niską. Głównym źrodłem dochodu są tipy. Stąd też powszechny nawyk u Amerykanów do ich zastawiania.
Dobrą praktyką, jeżeli serwis jest satysfakcjonujący to ok 15-25% wartości rachunku. Jeżeli nie jesteśmy zadowoleni z obsługi to lepiej zgłosić to managerowi lokalu. Wyjście bez pozostawienia gratyfikacji dla kelnera jest wyrazem ignorancji i złego zachowania. Czasami na rachunku jest napisane „gratuity included”, wtedy nie ma potrzeby zostawiania dodatkowej kwoty ponieważ serwis został już doliczony automatycznie. Jest to częsta praktyka w restauracjach, gdzie dbają o to, żeby personel zarabiał odpowiednio. Z drugiej strony najczęściej spotykamy się z milą i profesjonalną obsługą na wysokim poziome więc nie ma powodu, żeby nie wyrazić podziękowania w formie dodatkowej kwoty dla kelnera czy barmana.
Standardem jest również pozostawianie parę groszy w taksówkach lub hotelach za usługi bagażowego czy sprzątanie pokoju.
